Татар шигъриятенең якты кояшы
Рейтинг:   / 0
ПлохоОтлично 

Татарстан Республикасы Лаеш муниципаль  районы Муниципаль бюджет гомуми белем учреждениесе «Россия Федерациясе Герое Ахметшин Марат Радикович исемендәге Атабай урта гомуми белем мәктәбе» 

 

 

 

 

 “Тукай безнең күңелләрдә”  ачык республика конкурсына сочинение-эссе

“Татар шигъриятенең  якты кояшы”

 

 

 

 

                                                      Эссены язды:

                                                                          Гайфуллин Равил Ринатович -

                                                                          IХ сыйныф укучысы.

                                                                          Җитәкче:

                                                                          Шәрәпова Илсөяр Дәүләт кызы

                                                                          югары категорияле татар теле

                                                                          һәм әдәбияты укытучысы

                                      

                                      

                                                                          

                                                                                                                      Янар йолдыз булып кем калыкты, 
                                                                                                                      Халыкларның күңел түрендә? 
                                                                                                                      Кем меңьяшәр имән агачыдай 
                                                                                                                      Тамыр җәйде безнең күңелдә?

                                                                                                                      Даны барның җирдә җыры булыр, 
                                                                                                                      Бәйрәмнәре булыр мәңгегә. 
                                                                                                                      Без – бәхетле, без – шагыйрьле  халык,                             
                                                                                                                      Без – Тукайлы халык, мәңгегә!

                                                                                                                                                        Э. Шәрифуллина

            Ничәме-ничә гасырлык тарихы булган татар шигърияте...  Сәйф Сараилары, Кол Гали, Мәүла Колый, Утыз Имәниләре белән данлы ул. Ләкин алар арасында Габдулла Тукай иҗаты шигъриятнең мәңге сүнмәс һәм сүрелмәс якты кояшы булып балкып аерылып тора. Татар шигъриятенең моң һәм нур дәрьясы ул – шагыйребез Габдулла Тукай. Аның ялкынлы авазы бөтен галәм киңлегендә горур яңгырый:

                           Күкрәгемдә минем шигырь утым саумы?

                           Күтәрәм мин, карт булсам да, авыр тауны.

                           Күңелемдә көн һаман аяз, һаман да яз!

                           Шагыйрь күңелендә кыш булмый да кар яумый.

         Һәр милләттә йөзек кашы булырдай кешеләр бар. Татар тарихында да андыйлар аз түгел. Ләкин аянычлы-фаҗигале дә, шул ук вакытта киләчәк буыннар горурланырлык вакыйгаларга бай халкыбыз тарихына, бигрәк тә, инкыйлаб-сугыш, тетрәнүләр белән тулы ХХ гасырга күз салсак, татар аңына, татар рухына ГабдулллаТукай кадәр зур йогынты ясаган бүтән шәхесне күрсәтеп булмый. Мин, ХХI гасыр баласы, һич шикләнмичә әйтә алам: ХХ гасыр Тукай йолдызлыгы астында үткән, шул йолдыз милләтебез өчен иң авыр вакытларда да юл күрсәтеп, яктыртып торган.

         Нәкъ менә ХХгасыр башында Тукайның кояш булып кабынуы бик табигый: Россия киңлекләрендә азатлык җилләре исә, милләт күңелендә өмет уяна, татарның матбугаты, театры  барлыкка килә, мәдрәсәләр гөрләп эшләп тора. Татарның да милли азатлык җырчысы, күңеле иреккә омтылган милләтнең быргычысы, моңарчы күңел төпкеленә җыелган аһ-зарны дөньяга түгүче сандугачы барлыкка килә. Шуңа да аның  беренче шигырьләре үк  халык күңелендә аваздашлык таба, халыкка мөһим проблемаларны яктырта:

                                  И кардәшләр, кул тотышып алга барыйк,

                                  Башка милләтләрнең хәлен карыйк;

                                  Диңгез якасында торып, без сусамыйк,-

                                  Хөрриятнең диңгезләре ташый имди.

     1905 нче елда язылган әлеге “Дустларга бер сүз” шигырендә үк яшь шагыйрь халкыбызны белем алырга, мәгърифәтле булырга чакыра.Тукай әле милләтнең якты киләчәгенә ышана:

                                Мәзлумнарга якты, нурлы көннәр килде,-

                                Азатлыкның кояшы тугъды имди.

      Шагыйрьнең бөтен өмете – талантлы яшьләрдә:

                              Яхшы булыр тапшырсак без дөньяларны

                              Абразауный егетләргә тәмам имди.

      Аның “Иттифакъ хакында» шигырендә дә шул ук фикер дәвам итә:

                                Җыйналып мәҗлес ясыйк,

                                 Бер-беребездән качмыйк;

                                 Наданлыкка юл ачмыйк,-

                                 Бик күп изде, бәдәвам.

         Менә шулай татарның киләчәгенә ышанган Тукай үзенең “Туган тел”, “Туган авыл”, “Кышкы кичтә”, “Милли моңнар”, “Таян Аллага” кебек әсәрләре белән милләтнең яшь буынын - сабыйларны тәрбияләде, үзе сыкранса да, авыру-мохтаҗ булса да, халкына бәхет юрады.

        Тукай  - татар милләтенең символы... Аның нәкъ безнең милләткә хас булган фаҗигале гомере, үксез хыяллары, ятим хисләре, киләчәккә өметләре татар җанын җуймаган һәркемнең әлегәчә күңелен кузгата: 

                   Чыкчы, и фикрем кояшы!Китсен өстеңнән  болыт;

                   Бу үлек вөҗданны җанландыр, җылың берлә җылыт!

           Габдулла Тукай! Бу исемне әйтүгә,ирексездән, татар милләте - минем халкым күз алдына килә. Тукайны татардан аерып булмый. Чөнки шагыйрь шул аз гына гомерендә дә гел халкы турында уйлаган, милләт язмышын  кайгырткан:

                    Бар уем кичен-көндезен сезнең хакта, милләтем,

                    Саулыгың - минем саулык, авыруың – минем авыруым.

         Бөек әдип, хәзерге кайбер туган телгә һәм милләткә битараф замандашларымнан  аермалы буларак, халкы белән чын күңелдән горурлана:

                           Татар бәхте өчен мин җан атармын:

                           Татар бит мин, үзем дә чын татармын...

       Габдулла Тукай  үзенең милләт шагыйре, аның моңлы җырчысы икәнен, моның бөек вазифа һәм зур батырлык булуын аңлый. Бу җаваплылыкны күрсәтү ягыннан аның “Шагыйрь” шигыре генә дә ни тора!

         Әйе, татарларны Төркиягә куган карагруһчыл рус депутатларына каршы “Китмибез!” дип җавап бирергә, халык мәнфәгатьләрен һич кенә дә кайгыртмаган Думадан “Ах син, Дума, Дума, Дума, эшләгән эшең бума?”  дип  ачы көләргә, үз корсакларын гына уйлаган надан ишаннарны “сорыкорт” дип атарга - оста каләм генә түгел, батыр йөрәк тә кирәк. Димәк, бөек Тукай – милли хисләр җырчысы  гына түгел, халкыбызның кара көчләр аткан агулы укларына каршы зәгыйфь, әмма куркусыз йөрәк типкән күкрәген куйган каһарман улы да.

           Габдулла Тукай - халык күңеленең тутыкмас көзгесе, халык рухының какшамас корычы, тынгы белмәс шигъриятнең үлемсез җырчысы, җирдәге барлык буыннарның лаеклы замандашы. Мин ышанам: аның иҗаты халык күңелендә яшәгәндә, сабыйлар “Су анасы”, “Шүрәле”, “Кәҗә белән Сарык” әкиятләрен, “Сабыйга”, “Эш беткәч уйнарга ярый” һәм башка шигырьләрен тыңлап-ятлап, күңелләренә сеңдереп үскәндә, әниләр-әбиләр “Бишек җырын” көйләгәндә, “ Туган тел”е гимн булып яңгырап торганда гына, милләтебез үзе дә яшәр. Габдулла Тукай иҗаты – татар галәменең нигез ташы, аның яшәешенең ныклы ышанычы, өмете, юл яктырткыч якты кояшы ул.

У вас нет прав для создания комментариев.